TẾ BÀO PROKARYOTE

TẾ BÀO PROKARYOTE

 Sinh vật có cấu tạo TB gồm 2 loại:

-        TB chưa có nhân chính thức: (TB nhân sơ hay TB Prokaryote): nhân không có màng nhân, gồm TB của vi khuẩn và vi khuẩn lam.

-        TB có nhân chính thức: (TB nhân chuẩn hay TB Eukaryoteryote): nhân có màng nhân, gồm TB của tất cả sinh vật còn lại.

1.      Hình dạng và kích thước: Vi khuẩn (Bacteria) và vi khuẩn lam (Cyanobacteria) là SV có cấu trúc TB chưa có nhân chính thức.

-        Kích thước: nhỏ bé, chiều dài # 1 – 10mm,  chiều rộng # 0,2 – 1mm.

-        Hình dạng khác nhau:

Hình que – trực khuẩn (Bacillus).

Hình xoắn – xoắn khuẩn (Spirillum, Spirochete)

Hình cầu (Coccus) tạo thành chuỗi (Strepto-) – Liên cầu khuẩn (Streptococcus).

Hình cầu tạo đám (Staphylo-) – Tụ cầu khuẩn (Staphylococcus).

Hình tròn sóng đôi (Diplo-) – Song cầu khuẩn (Diplococcus).

Hình dấu phẩy – Phẩy khuẩn (Vibrio)

2.      Cấu tạo: Gồm vách TB, TB chất và nhân.

-       Nhân không có cấu trúc màng nhân bên trong, có vùng tương tự nhân gọi là nucleoide, ADN không có Protein histone

-       Phần lớn không có các bào quan chlorophyll không có trong lục lạp….

-       Murein chất đặc biệt ở vách TB.

a.      Vách TB vi khuẩn: Bao phía ngoài màng sinh chất tạo khung cứng vững cho TB.

Chức năng:

-        Duy trì hình dạng vi khuẩn.

-        Chống chịu các tác nhân bất lợi – ASTT môi trường.

-        Mang các kháng nguyên bề mặt VK.

Cấu tạo: Peptidoglycan = murein, mucopeptid, glycozaminopeptid, một loại đại phân tử chỉ có ở TB Prokaryote.

-        Peptidoglucan: 2 loại đường + peptide ngắn có 2 acid amin.

-        Thiếu vách vi khuẩn sẽ không sống được.

-        Có 2 loại vi khuẩn:

▫         VK gram dương: Vách rất dày gồm peptidoglucan.

▫      VK gram âm: Vách gồm peptidoglucan mỏng và bên ngoài peptidogluan còn có lớp lipoprotein và lipopolysaccharide tạo phức hợp lipopolysaccharide

Vỏ bọc: VK tiết ra một số chất hữu cơ bao quanh vách TB làm thành một lớp nhày gọi là vỏ bọc hay nang (capsule).

Lớp vỏ bọc có thể mỏng hay dày (8 – 30nm), có khi bao cả một chuỗi gồm nhiều VK.

b.     Màng sinh chất:

-   Bao bọc TB chất ngăn cách TB chất với vách TB. Màng sinh chất có những chỗ lõm gấp nếp – mesosome, có khi gắn với nhân.

-       Cấu tạo:

▫       Màng sinh chất của TB Eukaryote.

▫       Có thêm acid diaminopimelic và acid formic

-       Chức năng:

▫      Có tính thấm chọn lọc: chứa các men điều khiển quá trình trao đổi chất giữa vi khuẩn và môi trường, men hô hấp, men của chu trình Krebs.

▫       Sinh tổng hợp Protein.

▫       Sinh sản của vi khuẩn.

c.      TB chất:

-    Chứa Ribosome, các thể vùi, (Protein, lipid, glycogen), ARN, plasmid.

-    VK QH chưa chlorophyll gắn với màn hay các phiến mỏng (ở vi khuẩn lam), các phiến mỏng liên thông với màng hơn là một cấu trúc độc lập.

d.     Miền nhân (nucleotid):

-       ADN dạng vòng tròn, trần, không màng nhân.

-       Còn có các phân tử ADN nhỏ độc lập có dạng vòng tròn gọi là plassmid, nằm tách biệt hoặc gắn vào NST của VK. Plasmid có thể chyển từ VK này sang VK khác bằng hiện tượng tiếp hợp.

▫         TB cho Plasmid.

▫         TB nhận Plasmid.

Một số VK có lông hay roi. Lông, roi không có cấu tạo vi ống.

3.      Sinh sản:

-        Sinh sản vô tính = trực phân.

NST nhân 2 ==> TB tách ra làm 2.

-        Một số loài: TB dài ra ==> phân chia.

Thời gian của một chu kỳ TB rất ngắn, E.coli 20 – 30 phút.

So sánh TB Prokaryote và Eukaryote
Stt	Điểm so sánh	Prokaryote	Eukaryote
1	Nhóm sinh vật	VK, VK lam	Nấm, thực vật, động vật
2	Kích thước	1-10mm	10-100mm
3	Màng nhân	Không	Có
4	Các NST	Một vòng tròn không có Protein histon	Nhiều, thẳng, có Protein histon
5	Bộ Golgi	Không	Có
6	Lưới nội chất, lysosome	Không	Có
7	Ty thể	Không	Có
8	Chlorophyll	Không trong lục lạp (chloroplast)	Trong lục lạp (chloroplast)
9	Ribosome	Tương đối nhỏ	Tương đối to
10	Vi ống, vi sợi	Không	Có
11	Lông	Không có cấu trúc 9+2	Có cấu trúc 9+2