Loài
Andrographis paniculata (Burm.f.) Nees (Cây Xuyên Tâm Liên)
Ngành Ngọc Lan
(Magnoliophyta) » Lớp Ngọc Lan
(Magnoliopsida) » Phân Lớp Hoa Môi
(Lamiidae) » Bộ
Hoa Mõm Chó (Scrophulariales) » Họ Ô Rô
(Acanthaceae) » Chi Andrographis
* Tên khác: Công cộng, Nguyễn cộng, Khổ đảm
thảo, Hùng bút, Lãm hạch liên
* Tên khoa học: Andrographis paniculata
(Burm.f.) Nees
* Tên đồng nghĩa: Justicia paniculata Burm.
f.
* Họ: Ô rô-Acanthaceae
* Tên nước ngoài: Chiretta, Creat, Kariyat, Halviva
(Anh), Roi des amers (Pháp)
1. Thân
cỏ đứng, cao 0,4-1 m, phân nhánh nhiều. Thân vuông, nhẵn; ở thân già mấu lá
thường phình to. Lá đơn, nguyên, mọc đối chéo chữ thập. Phiến lá thuôn dài hình
mũi mác có đáy hẹp hoặc hình xoan thon hẹp do men dần xuống cuống, đỉnh nhọn,
dài 4-8 cm, rộng 1,5-2,5 cm, nhẵn. Gân lá hình lông chim, nổi rõ ở mặt dưới, có
4-5 cặp gân phụ.
2. Thân và mặt
trên lá thường có màu xanh lục đen,
3. Mặt
dưới lá nhạt màu hơn. Cuống lá rất ngắn, khoảng 1-2 mm không có lá kèm. Khi
cây sắp ra hoa, lá nhỏ dần và rụng sớm.
4. Cụm
hoa là chùm kép ở nách lá hoặc ở ngọn cành. Nhánh mang hoa còn non cong lên
ở đỉnh. Hoa nhỏ, dài khoảng 1,2-1,3 cm, màu trắng, điểm những đốm hồng tím,
không đều, lưỡng tính, mẫu 5, cuống hoa dài khoảng 4-6 mm. Lá bắc dài khoảng 2
mm, dạng dải hẹp, lá bắc con dạng sợi màu xanh nhỏ hơn lá bắc. Lá đài 5, rời,
đều, dài khoảng 3 mm, dạng tam giác hẹp màu xanh, có lông
thưa trắng.
5. Lông
6. Tràng hợp thành ống hình trụ dài 6 mm, có lông, phần trên loe
ra và chia thành 2 môi
2/3 rõ, môi trên có thùy cạn, màu trắng không có sọc tím; môi dưới xẻ 3
thùy rộng có sọc hồng tím, đầu nhọn; tiền khai lợp.
7. Nhị 2, đính ở họng tràng; chỉ
nhị rời, dạng sợi màu trắng, mang rìa lông như bàn chải trên lưng, càng gần
ngọn lông càng nhiều.
8. Bao
phấn hình hạt đậu, màu tím, nứt dọc, hướng trong, đáy bao phấn nhọn, mang
chùm lông dài màu trắng (tài liệu gọi là bao phấn có râu), 2 bao phấn dính nhau
ở đáy, thò ra ngoài.
9. Hạt
phấn rời, màu vàng nhạt, hình bầu dục có các rãnh dọc, kích thước
65-70×30-35 µm. Vòi nhụy dạng sợi màu tím, không lông, 2 đầu nhụy hình sợi.
10. Bầu
dẹp dài khoảng 1,5 cm, 2 lá noãn vị trí trước sau tạo bầu trên, 2 ô, mỗi ô có
trên 4 noãn,
đính
noãn trung trụ, đĩa mật to bao quanh đáy bầu.
Bầu trên 2 ô, mỗi ô có trên 4 noãn.
Đính noãn trung trụ
11. Quả
nang dẹp, 2 buồng, hình bầu dục hai đầu nhọn, dài 15-16 mm, rộng 3-3,5 mm, có
ít lông mịn,
Quả
già tự mở thành 2 mảnh cho hạt bắn đi xa. Hạt hình tròn, màu nâu nhạt.
12. Hoa thức và Hoa
đồ:
Nguồn: http://www.uphcm.edu.vn/caythuoc/index.php?q=node/63
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét